Cilt Lekeleri: Melazma Hormonal mi, Yoksa Güneşin Bir Etkisi mi?

Melazma, cildimizde kahverengi lekelerle kendini gösteren, sık görülen bir cilt problemidir. Güneşin zararlı etkilerine sıkça maruz kalmanın yanı sıra hormonal değişiklikler, genetik yatkınlık ve cilt yapısının özel özellikleri melazmanın oluşmasında önemli rol oynar. Dermatolog olarak benim kendi cildimde en çok mücadele verdiğim sorun da melazma oldu. İlk defa Adıyaman’da mecburi hizmetteyken, yoğun Adıyaman güneşinin altında, sevdiklerimden uzakta ve duygusal olarak kötü bir dönemdeyken başladı. O zaman zaten melazmanın en sık ilk defa görüldüğü yaşlar olan 30’lu yaşlarımın başındaydım. Benim gibi birçok kişi için bu durum bir süre hayat kalitesini etkileyebiliyor. Yıllarca çeşitli yöntemlerle melazmamdan kurtulmaya çalıştıktan sonra, özellikle son 3-4 yıldır yüzüme baktığımda beni rahatsız eden o lekeleri görmüyorum. Yani tedavisi mümkün, belirli prensiplerle hareket edip, tedavi sürecini uygularken en az melazmanın kendisi kadar inatçı olursanız çok güzel sonuçlar alınabiliyor.

Melazmada hormonların önemli bir rolü vardır. Bu nedenle, ailevi yatkınlığı olan kişilerin doğum kontrol haplarından kaçınması önerilir. Ancak melazmanın oluşumunda tek etken hormonlar değildir. Her ne kadar gebelikte sık ortaya çıksa da, melazma tam anlamıyla bir ‘gebelik maskesi’ olarak da değerlendirilmemelidir.
Koyu deri tiplerinde daha sık ortaya çıkabileceği gibi açık tenlilerde de özellik genetik yatkınlık varsa görülebiliyor. Araştırmalar, melazmanın aslında bir tür fotoyaşlanma (güneş ışınlarının cildi yaşlandırması) bozukluğu olduğunu göstermektedir. Fotoyaşlanma, güneşten gelen ultraviyole ışınlarının (UVA ve UVB) cildimizde yol açtığı yaşlanma belirtilerini tanımlar Güneşten gelen ultraviyole (UV) ışınları ve görünür ışık, melazma gelişiminde büyük bir role sahiptir. Uzun süre güneş ışınlarına maruz kalmak, cildimizin yapısında derin değişikliklere sebep olabilir.

Peki bu nasıl olur?

UVA ışınları, cildin derin katmanlarına kadar nüfuz eder ve elastik dokunun zarar görmesine neden olarak cildi yıpratır.
UVB ışınları ise cildin üst tabakasında hasar yapar ve lekelerin oluşmasını tetikler.
Görünür ışık da melazmada önemlidir. Özellikle yaz aylarında kısa dalga boylu mavi ışık, cilt hücrelerindeki pigment üretimini artırabilir.

Güneşe maruz kalma sonucu ciltte neler görülür?

• Renk eşitsizlikleri
• Derin kırışıklıklar
• Elastikiyet kaybı
• Lekeler
• Gözeneklerde belirginleşme


Melazmada Tedavi ve Korunma Yolları

Melazmanın tedavisi zordur çünkü bu durum kronik bir doğaya sahiptir ve nüks etme (tekrarlama) olasılığı yüksektir, hastalara tedavi sürecinin uzun olacağı ve çeşitli koruyucu önlemlerin hayatlarının bir parçası olacağını anlatmak gereklidir.
Melazma bazı yöntemlerle kontrol altına alınabilir. Genellikle bu yöntemlerin zamana yayarak ve kombinasyon halinde kullanımı daha iyi sonuçlar verecektir. Güneşten korunmadan ise ödün vermemek gerekir. Aksi takdirde melazması olan kişiler yazın gelmekte olduğunu sadece takvimden değil, yüzlerindeki lekelerin belirginleşmesinden de anlayabilir.
Tedavide kullanılan yöntemleri aşağıda sıraladım.

1. Güneş Koruyucu Kullanımı:
o Geniş spektrumlu (UVA, UVB ve görünür ışığa karşı koruma sağlayan) güneş kremleri kullanmak melazmanın kötüleşmesini önlemenin en etkili yollarından biridir. Özellikle demir oksit içeren güneş kremleri, görünür ışığa karşı daha iyi koruma sağlar.
2. Topikal Tedaviler (Cilde Sürülen Ürünler):
o Hidrokinon, retinoik asit, niasinamid gibi içeriklerle yapılan tedaviler melazmayı hafifletebilir. Bu içerikler pigmentasyonu azaltır ve cildin yenilenmesini destekler.
3. Kimyasal Peeling ve Lazer Tedavileri:
o Dermatologlar tarafından yapılan peeling ve lazer uygulamaları, ciltteki pigmentasyonu azaltabilir. Ancak bu tedaviler doğru zamanlama ve düzenli koruma gerektirir. Melazmada genellikle agresif tedaviler uygulanmamalıdır.
4. Antioksidanlar ve Cilt Bakımı:
o Cildi serbest radikallerin zararlarından koruyan antioksidan içeren kremler ve sağlıklı bir cilt bakım rutini, tedaviye destek sağlar.
5. Görünür Işıktan Korunma:
o Sadece UV ışınları değil, görünür ışık da melazmayı etkileyebilir. Bu nedenle güneş koruyucuların yanı sıra geniş kenarlı şapkalar ve güneş gözlükleri kullanılmalıdır.

Sonuç

Melazma gibi cilt sorunlarını önlemenin ve fotoyaşlanmayı yavaşlatmanın en önemli yolu, düzenli güneş koruyucu kullanmak ve cildi güneş ışınlarının zararlı etkilerinden korumaktır. Cilt sağlığınız için açık havada bulunurken mutlaka koruyucu önlemler alın!
Cildinizi güneşten koruyarak hem melazma tedavisine destek olabilir hem de yaşlanma belirtilerini geciktirebilirsiniz. Dermatoloğunuzun önerilerini dikkate almayı unutmayın!

Sevgiler…