🌟 Tedavisiz aktinik keratoz kansere dönüşebilir, dikkat!
Aktinik keratoz, halk arasında “güneş yanığı lekeleri” olarak da bilinen, ciltte güneş hasarına bağlı gelişen değişikliklerdir.  Aktinik keratozun oluşmasında en önemli etken güneş ışınlarıdır. Özellikle açık tenli, mavi-yeşil gözlü, sarı-kızıl saçlı kişiler daha fazla risk altındadır.

Yaşlılık, uzun süre güneşe maruz kalma, açık havada çalışma, bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullanımı ve organ nakli geçirmiş olmak diğer önemli risk faktörleridir. Kellik, aktinik keratoz gelişimi için önemli bir risk faktörüdür. Özellikle saçsız baş derisi sürekli güneşe maruz kaldığından, bu bölgede aktinik keratoz gelişme riski oldukça yüksektir. Saçlar doğal bir güneş koruyucu görevi gördüğünden, saç kaybı olan kişilerde baş derisi direkt olarak UV ışınlarına maruz kalır.

Bu lezyonlar genellikle kırmızımsı, pütürlü, bazen kepekli yamalar şeklinde görülür. Dokunulduğunda zımpara kağıdı gibi pürüzlü bir his verir. Boyutları genellikle 1-3 mm arasında değişir ama daha büyük de olabilir. En sık yüzde, alında, kulaklarda, saç derisinde (saç kaybı varsa) , el sırtlarında ve ön kollarda görülür. Yani güneşin en çok etkilediği bölgelerde ortaya çıkar.

Bazen bu lezyonlar kaşıntı yapabilir veya hassasiyet oluşturabilir. Bazı durumlarda kanayabilir veya kabuklanabilir. Renkleri açık pembeden kırmızıya, ten renginden kahverengiye kadar değişebilir. Aynı kişide farklı görünümlerde birden fazla lezyon bulunabilir.

Tanı genellikle dermatoloji uzmanının muayenesi ile konur. Doktor özel bir dermatoskop cihazı ile lezyonları daha detaylı inceleyebilir. Bu inceleme, lezyonun yapısını ve cilt kanseri riski olup olmadığını değerlendirmede yardımcı olur. Eğer bir lezyon şüpheli görünüyorsa, örneğin hızlı büyüme gösteriyorsa, kanama yapıyorsa veya ağrılıysa, doktor küçük bir parça alarak (biyopsi) mikroskop altında incelenmesini isteyebilir.

Bazen aktinik keratoz başka cilt hastalıklarıyla karışabilir. Örneğin seboreik keratoz, bazal hücreli karsinom veya yassı hücreli karsinom gibi hastalıklarla benzer görünümde olabilir. Bu nedenle kesin tanı için mutlaka bir dermatoloji uzmanına başvurmak gerekir.

Tedavi Yaklaşımı

Aktinik keratozun tedavisinde iki önemli yaklaşım vardır. Birincisi tek tek lezyonları tedavi etmek, ikincisi ise hastalıklı alanın tamamını tedavi etmektir. Uzmanlar “alan tedavisi” dediğimiz tüm bölgenin tedavisinin çok önemli olduğunu vurgulamaktadır. Çünkü gözle görülen lezyonların yanında, henüz görünür hale gelmemiş hasarlı hücreler de bulunmaktadır.

Tek lezyon tedavisinde doktorunuz dondurma (kriyoterapi), yakma veya kazıma yöntemlerini kullanabilir. Alan tedavisinde ise kremler öne çıkar. Bu kremler bağışıklık sistemini güçlendiren, hücre yenilenmesini sağlayan veya hasarlı hücreleri yok eden özellikte olabilir. Tedavi süresi genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişir. Kullanılan ilaca göre ciltte kızarıklık, pullanma gibi yan etkiler görülebilir, ancak bunlar tedavi bitiminde düzelir.

Tedavi sonrası takip çok önemlidir. Hastalar genellikle 3-6 ay aralarla kontrole çağrılır. Ancak en önemlisi güneşten korunmadır. Güneşten koruyucu kremlerin düzenli kullanımı, güneşin dik geldiği saatlerde (11:00-16:00 arası) dışarı çıkmamak, şapka ve koruyucu kıyafetler giymek temel kurallardır.

Özellikle risk grubundaki kişilerin (açık tenliler, kelliği olanlar, dış ortamda çalışanlar) yılda en az bir kez dermatoloji muayenesi olması önerilir. Erken tanı ve tedavi, cilt kanserine dönüşüm riskini azaltır. Düzenli takip edilen hastalarda ciddi komplikasyon riski önemli oranda azalmaktadır.

Unutulmamalıdır ki, aktinik keratoz tedavisi kişiye özel planlanmalıdır. Lezyonların sayısı, yeri, hastanın yaşı ve yaşam tarzı gibi faktörler tedavi seçiminde önemlidir. Bu nedenle mutlaka bir dermatoloji uzmanına başvurulmalı ve önerilen tedavi planına uyulmalıdır.

Referanslar

  1. Gupta AK, et al. J Am Acad Dermatol. 2019
  2. Jansen MHE, et al. Nat Rev Clin Oncol. 2020
  3. Werner RN, et al. Br J Dermatol. 2021
  4. Dirschka T, et al. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2020

Diğer Yazılar

Seçil Vural'ın Deri ve kozmetikle ilgili Güncel Yazıları

Tel:

(0212) 314 66 66

Adres:

Memorial Şişli Hastanesi, Piyalepaşa Blv. 34385, Şişli İstanbul