Deri Kanseri Nedir? Nasıl Anlaşılır?

Deri kanseri, dünya genelinde en yaygın görülen kanser türlerinden biridir ve derinin farklı katmanlarından kaynaklanır. Deri kanseri genellikle deride fark edilen renk, doku veya şekil değişiklikleriyle başlar. Ancak çoğu zaman hastalar bu değişiklikleri önemsemeyebilir veya “tahriş olmuş bir yara” ya da “normal bir ben” sanarak doktora başvurmayı geciktirebilir.

En sık görülen deri kanseri türleri:

Bazal Hücreli Kanser (BCC): En sık görülen deri kanseri türüdür. Yavaş büyür ve genelde yayılmaz, ancak tedavi edilmezse bulunduğu bölgedeki dokulara zarar verebilir. (Bazal hücreli deri kanseri hakkındaki ayrıntılı yazımıza sayfanın altındaki linkten erişebilirsiniz.)

Yassı Hücreli Kanser (SCC): Bazal hücreli deri kanserinden sonra en sık görülen deri kanseri türüdür. Güneş hasarı ile deride aktinik keratoz denilen lezyonlar gelişebilmektedir. Yassı hücreli kanser aktinik keratozların kanserleşmesiyle de gelişebilir. SCC seyri bazal hücreli kansere göre daha kötü olabilir ve lenf bezlerine yayılma riski taşır. (Aktinik keratozlar ile ilgili yazımıza sayfanın altındaki linkten erişebilirsiniz.)

Melanom: En tehlikeli, neyse ki üçü arasında en nadir görülen deri kanseridir. Erken teşhis edilirse tedavisi kolaydır, ancak ilerlerse hayati risk oluşturabilir. Melanom, derideki renk üreten hücreler olan melanositlerden kaynaklanan bir kanser türüdür. Erken teşhis edildiğinde genellikle basit cerrahi işlem ile tamamen tedavi edilebilir, ancak gecikmiş teşhis durumunda tedavi zorlaşır, hatta günümüzdeki akılllı ilaçlara ve bağışıklık sistemini güçlendiren immünoterapilere rağmen bile tedavisi oldukça zordur. Derin ve ilerlemiş melanomlar lenf bezlerine ve diğer organlara ilerleyebilir ve maalesef ölümcül olabilir.

Soldaki resimde burun üzerine yerleşmiş bir yassı hücreli kanseri görüyorsunuz. Sağdaki resim ise geç farkedilen ayak tabanında ortaya çıkmış kaotik bir melanoma ait….

Deri Kanserini Fark Etmek İçin Ne Yapmalısınız?

ABCD-E Yöntemi

Dermatologların deri lezyonlarını değerlendirmek için kullandığı basit ve etkili bir yöntemdir:

• A (Asimetri): Şeklin bir yarısının diğer yarısı ile aynı olmaması şüpheli olabilir.
• B (Border – Sınır): Düzensiz, girintili çıkıntılı ya da bulanık sınırlar risk göstergesidir.
• C (Color – Renk): Kahverengi, siyah, beyaz, mavi veya kırmızı gibi birden fazla renk içeren benler dikkatle incelenmelidir.
• D (Diameter – Çap): Çapı 6 mm’den büyük olan lezyonlar risk oluşturabilir (kurşun kalem ucundaki silgiden büyük). Ancak bu her zaman geçerli değildir; küçük melanomlar da vardır, her 6mm’den büyük ben de tehlikeli değildir.
• E (Evolution – Değişim): Lezyonun büyümesi, renginin veya şeklindeki değişiklikler kanser olasılığını artırır.

Deri Kanserini Erken Fark Etmek İçin İpuçları

1. Vücudunuzu Düzenli Olarak Kontrol Edin: Ayna yardımıyla sırt, boyun ve bacaklar gibi bölgeleri düzenli kontrol edin.
2. Güneş Koruyucu Kullanın: SPF 30 veya daha yüksek korumalı güneş kremlerini düzenli kullanarak UV ışınlarının cildinize zarar vermesini önleyin.
3. Şapka ve Gözlük Takın: Özellikle güneş ışınlarının yoğun olduğu saatlerde dışarıdaysanız koruyucu kıyafetler tercih edin.
4. Şüpheli Bir Değişiklik Fark Ettiğinizde Dermatoloğa Başvurun: Erken teşhis, deri kanserinin tedavisini kolaylaştırır ve başarı oranını artırır. Bir benin sizin dikkatinizi çekiyor olması klinisyenler açısından önemli bir kriterdir.

Dermatoskopi ve Modern Tanı Yöntemleri

Deri kanserlerini teşhis etmek için dermatologların kullandığı en etkili cihazlardan biri dermatoskoptur.

Dermatoskop Nedir?

Dermatoskop, cildi büyüterek alt katmanlardaki yapıları görmeye olanak tanır. Dermatoskopi, cildinizdeki ben veya lezyonların kanser riski taşıyıp taşımadığını anlamak için kullanılır. Farklı ışıklarla (polarize, non-polarize, UV) benlerinizi incelememizi sağlar.

Günümüzde bir dermatoloğun deri kanserini tanımadaki başarısı dermatoskopi eğitimi ve bu alandaki deneyimi ile doğru orantılı. Mesela sadece bir gün dermatoskopi eğitimi verilen pratisyen doktorlara 30 soruluk iyi ve kötü huylu ben fotoğrafları gösterilerek test yapılmış. Eğitim öncesi ortalama 13/20 soruya doğru cevap veren grubun eğitim sonrası başarısı 20/30 olarak saptanmış. Dermatologlar dermatoskop ile bir beni incelerken ABCD dışı daha sofistike analizler yaparlar. Bunlardan en bilinenleri Menzies yöntemi, CASH algoritması, 7 noktalı kontrol sistemi, patern analizi, kaos ve ipuçları yöntemidir.

Videolu Dermatoskop ve Ben Haritalama

Gelişmiş dermatoskoplar, yüksek çözünürlüklü görüntüler alır ve benlerin zaman içindeki değişimlerini kaydederek analiz eder. Bu yöntem, özellikle çok sayıda beni olan ya da ailede deri kanseri öyküsü bulunan kişiler için hayati öneme sahiptir. Videolu dermatoskoplar ise 70-100 kat büyütme sağlayabilir ve dermatoskopun aksine hastaların fotoğraf kayıtlarını alıp saklamaya imkân sağlar. Videolu dermatoskop kullanarak zaman içerisinde bir benin değişip değişmediğini önceki kontrollerdeki görüntüsü ile karşılaştırarak anlayabiliriz. Yani ABCDE yöntemindeki E’yi videolu dermatoskoplarla, ben haritalama ile çok daha net takip edebiliriz.

Melanom Nasıl Görünür?

Melanom genellikle kaotik bir görünüme sahiptir. Birden fazla renk (kahverengi, siyah, mavi, gri, beyaz, kırmızı) içerebilir ve düzensiz bir pigment ağı gösterebilir. Melanomun polarize ışık altında kısa parlak beyaz çizgiler veya geometrik desenler gibi özel işaretleri vardır. Erken ve ince melanomlarda bu saydığım özellikler çok belirgin değilken melanomun evresi arttıkça görüntüdeki kaos da artar.

Bazal Hücreli Kanser Nasıl Görünür?

Bazal hücreli kanser, genellikle güneş hasarı görmüş cilt bölgelerinde, özellikle yüz, kulak, kollarda, sırtta ortaya çıkar. Genelde cilt renginde ya da hafif kabarık bir lezyon olarak başlar. Çoğunlukla üzerinde ince damarlar görülür ve merkezi ülserleşme (çukur oluşumu) yaygındır.

Yassı Hücreli Kanser Nasıl Görünür?

Yassı hücreli kanser genellikle güneş hasarı görmüş cilt bölgelerinde, özellikle yüz, kulak, dudak, boyun, eller ve kollarda ortaya çıkar. Kellik problemi yaşayan erkeklerde saçlı deride sık görülür. Genellikle üzerinde kabuklanma ve pullanma görülen, kanamalı olabilen, deri renginde bir lezyon olarak ortaya çıkar.

Yapay Zeka ve Deri Kanseri Teşhisi

Gelecekte yapay zeka, deri kanseri teşhisinde önemli bir rol oynayacak. Gelişmiş algoritmalar, milyonlarca dermatoskopik görüntü üzerinden eğitilerek, melanom gibi kanser türlerini tanımada dermatologlara yardımcı oluyor. Yapay zeka sayesinde her hastanın, dünyanın neresinde olursa olsun, güvenilir ve erken teşhis alabilmesi ve aynı kalitedeki sağlık hizmetine ulaşması hedefleniyor.

Pratik Öneriler ve Korunma Yöntemleri

• Benlerinizi Takip Edin: Ailede deri kanseri öyküsü varsa ya da çok sayıda beniniz varsa düzenli dermatolojik takip önemlidir.
• Yılda Bir Kez Dermatolojik Muayene: Özellikle açık tenli, güneş hassasiyeti olan kişiler yılda bir kez dermatoloğa görünmelidir.
• Güneşten Korunun: Sadece yazın değil, yıl boyunca güneşe çıkmadan önce güneş kremi sürün.
• D Vitamini Seviyenizi İzleyin: Güneşten korunurken D vitamini eksikliği yaşamamak için doktorunuzla bu konuda konuşabilirsiniz.

Unutmayın!

Deri kanseri erken teşhis edildiğinde büyük oranda tedavi edilebilir. Vücudunuzda şüpheli bir değişiklik fark ettiğinizde vakit kaybetmeden bir dermatoloğa başvurun. Sağlığınızı korumak için düzenli muayenelerinizi ihmal etmeyin ve cildinize iyi bakın!