Demodex ve Demodikoz: Ciltte Görülen Gizli Misafirler

Demodex adı verilen mikroskobik akarlar, genellikle yüz, saçlı deri, boyun ve göğüs gibi yağ bezleri açısından zengin bölgelerde bulunur. İnsanlarda iki tür Demodex vardır: Demodex folliculorum ve Demodex brevis. Bu akarlar, doğumdan kısa bir süre sonra edinilir ve genelde zararsızdır. Ancak, sayıları arttığında veya cilt altına nüfuz ettiklerinde, ciltte kızarıklık, kaşıntı ve iltihap gibi belirtilerle kendini gösteren bir durum olan demodikoz adı verilen hastalığa yol açabilirler.

Demodikoz Nedir?

Demodikoz, Demodex akarlarının aşırı çoğalmasıyla ortaya çıkan bir cilt hastalığıdır. İki ana türü vardır:
1. Birincil Demodikoz: Başka bir cilt hastalığı olmaksızın akarların artışıyla oluşur. Genellikle orta yaş üstü bireylerde görülür ve yüz çevresinde lezyonlar oluşur.

2. İkincil Demodikoz: Rozasea, atopik dermatit, kortizonlu kremlerin uzun süre kullanımı veya bağışıklık sistemi zayıflığı gibi altta yatan bir hastalıkla birlikte gelişir.

Belirtiler Nelerdir?

Demodikoz, farklı şekillerde kendini gösterebilir:
• Pityriasis folliculorum: Yüzde ince pullanma, kızarıklık ve pürüzlü cilt görünümü.
• Rozasea-benzeri Demodikoz: Papül ve püstüllerle seyreden kızarıklık.
• Demodektik Blefarit: Göz kapaklarında iltihaplanma ve kuruluk.
• Demodikoz Gravis: Daha ağır, granülomatöz iltihaplanma.

Nasıl Teşhis Edilir?

Demodikoz tanısı, Demodex türlerinin normal deri florasında bulunması ve yaş ilerledikçe sayılarının artması nedeniyle zordur. Demodikoz teşhisi için cilt yüzeyinden alınan örneklerle Demodex yoğunluğu ölçülür. Sağlıklı bir ciltte santimetrekarede 5’ten az akar bulunur.
Kesin bir demodikoz tanısı için yalnızca uyumlu bir klinik tablo değil, aynı zamanda lezyonlu deri bölgesinde bir folikülde 5’ten fazla akarın dermakoskop ile gözlemlenmesi veya yapışkan bant testi örneğinde 5 akar/cm²’den fazla yoğunluk saptanması gerekir.
Dermatoskop ile akarlar ile birlikte foliküler tıkaçlar, akarlara bağlı belirgin perifoliküler eritem ve skuam varlığı gözlemlenebilir.

Tedavi Yöntemleri

Tedavide hedef, akarların yoğunluğunu azaltmaktır. Şu yöntemler kullanılabilir:

• Temizlik: Günde iki kez ılık su ve sabunla cildin nazikçe temizlenmesi önerilir. Temizlikte çay ağacı yağı içeren temizleyici ürünler tercih edilebilir.

• Topikal Tedaviler: Benzil benzoat %10-25 veya metronidazol %2 içeren kremler kullanılabilir. Tedavide, topikal permetrin ve topikal ivermektin gibi akar öldürücü (akarisid) ajanlar sıklıkla kullanılır. Her iki tedavi seçeneği de Demodex yoğunluğunu azaltmada etkili olup, genellikle 2-4 haftalık bir uygulama süreci gerektirir. Tedaviye yanıtın değerlendirilmesi için düzenli takip önemlidir.

• Sistemik Tedaviler: Ağızdan alınan ivermektin gibi ilaçlar gerektiği durumlarda doktorunuz tarafından önerilebilir.
Tedavi süreci genellikle birkaç ay sürebilir ve akar yoğunluğunun normal seviyelere inmesiyle tamamlanır.

Kimler Risk Altında?
Bağışıklık sistemi zayıf olanlar, uzun süreli kortikosteroid kullananlar veya altta yatan cilt hastalıkları bulunanlar, demodikoz gelişimi açısından daha risklidir.

Sonuç:
Demodikoz, sık görülen ancak genelde fark edilmeyen bir cilt sorunudur. Cildinizde kızarıklık, kaşıntı veya iltihaplanma varsa, bir dermatoloğa danışarak doğru tanı ve tedaviye ulaşabilirsiniz. Demodikoz tanı ve tedavisi hastaların semptomlarının kontrol altına alınmasını sağlar ve yaşam kalitesini artırabilir.